Koronavirüs Salgını ve İşletmelere Etkisi

Prof. Dr. Davut Pehlivanlı

İstanbul Üniversitesi / Siyasal Bilgiler Fakültesi

Risk yönetimi dünün konusuydu, bugün kriz yönetimi zamanı. Eğer kriz yönetimini sağlıklı yönetemezsek yarın kaos yönetimi içinde bulabiliriz…

Koronavirüs salgını işletmelerin kritik fonksiyonlarının sürekliliğine yönelik çok ciddi bir tehdittir ve bu tehdit gerçekleşmiştir. Bu tür riskler karşısında kırılganlıkları yüksek seviyede olan işletmeler, ekonominin/ulusların/insanlığın geleceği açısından ciddi tehdit oluşturmaktadır.

Geçmişte yaşanan küresel ölçekteki krizlerin çıkış gerekçeleri ekonomi temelli faktörler sonuçları da yine ekonomi temelli çıktılar şeklinde tanımlanabilir. Bu virüs salgınında ise çıkış noktasında bireysel ve ulusal sağlık sistemlerini tehdit eden biyolojik kökenli faktör (koronavirüsü) yer almaktadır.

Koronavirüs salgını ve işletmelere yansıyan sonuçları açısından ise tedarik zincirlerinin kırılması, nakit akışlarının kesilmesi ve/veya beklentilerin altına düşmesi, üretim ve hizmet boyutunda iş sürekliliğinin kesilmesi, lojistik ve dağıtım hizmetlerinde kesintiler ile alacak risklerinin realize olması yer almaktadır.

Koronavirüs salgınının ulusal ekonomiler ve global ekonomilere yansıması ise resesyon tehlikesi, ulusal paraların dolar karşısında değer kaybetmesi, borsaların çökmesi, hükümetlerin sağlık sistemini güçlendirmesi ek kaynak ihtiyaçları ve ek bütçe tahsisi, istihdamda azalma, global ticaretin sekteye uğraması gibi sonuçlar sıralanabilir.

Çıkış noktasında insan sağlığını tehdit eden Koronavirüs faktörü sonuçları arasında ise finansal, ekonomik, operasyonel, insan kaynakları, hukuki ve diğer problemlere neden olan virüs salgını risk yönetiminin bütünleşik boyutunu ve bir süreç yönetimi faaliyeti olduğunu hatırlatmıştır.

Gözden geçirelim;

• Tedarik zincirinin çeşitlendirilmesi ve yoğunlaşma (ülke ve tedarikçi kökenli riskler) açısından değerlendirme,
• Müşterilerin çeşitlendirilmesi ve yoğunlaşma (ülke ve müşteri kökenli riskler) açısından değerlendirme,
• Nakit akışının esnekliği ve yoğunlaşma (ülke ve müşteri kökenli riskler) açısından değerlendirme,
• Kredi yükümlülüklerine dayalı nakit akışının değerlendirilmesi,
• Lojistik ve dağıtım operasyonlarının değerlendirilmesi,
• Personel kökenli üretim veya hizmet kesintilerinin değerlendirilmesi,
• Geleneksel satış ve hizmet mecrasının kesintiye uğramasından dolayı alternatif kanalların oluşturulması ve gelir modelinin işlerliğinin sağlanması,
• Sigorta uygulamalarının değerlendirilmesi,
• Ekonomilerdeki daralma ve muhtemel olumsuz senaryolara göre yapılanma ve ilgili faaliyetlerin değerlendirilmesi.

Yapalım;

• Alacaklı olduğunuz müşterilerle görüşerek alacak takviminiz için teyit alın,
• Müşterilerinizle ilerleyen haftalar hatta aylardaki olası siparişleri için görüşün gerekliyse ön ödeme talep edin,
• Tedarikçilerinize toplu sipariş geçme ve önden ödeme dahil değerlendirmelerinizi yapın,
• Nakit akışı dengenizi yeniden değerlendirin,
• Lojistik ve dağıtım planlarınızı gözden geçirin,
• Sabit maliyetlerinizi değerlendirin,
• Yeni işe alım pozisyonları takviminizi gözden geçirin ve adaylara net bilgilendirme yapın,
• İş kesintisinin aylar süreceğini dikkate alarak orta vadeli planlama yapın,
• Evden çalışma kültürü, personel yönetimi, iş takibi gibi hususları yazılım destekleri ile optimum hale getirin,
• Olası iflas ve bataklar için bütçe ayırın,
• Süreçlerinizle riskleriniz arasındaki ilişkiyi kuvvetlendirin.

Geleceğe hazırlanın;

• Beyaz yakalı personel işlerinin algoritmalara devredilmesi, yapay zeka destekli çalışma kültürlerini araştırın,
• Mavi yaka personel gereksinimini optimize ederek üretimde makine ve robot kullanımını yaygınlaştırın,
• Mekan bağımlılığı alışkanlıklarınızı sorgulayın,
• Denetimden pazarlamaya, finanstan lojistiğe ve diğer fonksiyonlar açısından veri madenciliği fikirlerinizi projelendirin ve uygulamaya alın,
• Riskleri ve globalleşmeyi daha fazla ciddiye alın,
• Salgın senaryolarının ötesinden global gelişmeleri okumaya çabalayın.

Virüsün ilk günlerinde bu salgından dolayı Türkiye’nin kazançlı çıkacağından bahsediliyordu ilk görüşlerin ne kadar yanılabileceğini görmüş olduk…

Unutmayın bu salgın ne ilk di ne de son olacak …

Dünya döndükçe riskler realize olmaya devam edecek …

Tek bir ülke tek bir müşteri tek bir sektör daima risktir çeşitlendirmeniz gerekecek …

Ucuz etin yahnisinin yavan olduğu gibi sürekliliği olmayan hiçbir işin tadı da olmaz …

İhtiyatlı kalmanızda fayda var …

Risk yönetimi dünün konusuydu, bugün kriz yönetimi zamanı. Eğer kriz yönetimini sağlıklı yönetemezsek yarın kaos yönetimi içinde bulabiliriz…